เรื่อง การทำหมัน (Vasectomy) คืออะไร

เรื่อง การทำหมัน (Vasectomy) คืออะไร

ก่อนอื่นเรามารู้จักท่ออสุจิของคุณผู้ชายกันก่อนครับ ท่อนำอสุจิ (Vas deferens) คือ ท่อที่นำตัวอสุจิ (sperm) ซึ่งถูกสร้างจากลูกอัณฑะ ไปผสมกับน้ำกามหรือน้ำอสุจิ (semen) เข้าสู่ท่อปัสสาวะและหลั่งออกสู่ภายนอกครับ นอกจากนี้ท่อนำอสุจิยังเป็นที่เก็บตัวอสุจิอีกด้วยครับ

เพราะฉะนั้นการทำหมันก็คือ การตัดหรือผูกท่อนำอสุจิครับ เพื่อป้องกันไม่ให้ตัวอสุจิเข้าไปในท่อปัสสาวะในขณะที่มีการหลั่ง เมื่อไม่มีตัวอสุจิก็จะไม่มีการปฏิสนธิขึ้นครับ ตัวอสุจิจะเป็นส่วนประกอบของน้ำอสุจิประมาณ 10-15% ดังนั้นหลังจากการทำหมันชายแล้ว จะยังมีน้ำอสุจิออกมาในปริมาณคงเดิม

การทำหมันเป็นการคุมกำเนิดถาวรครับ ผลค่อนข้างดีมากเพราะสามารถคุมกำเนิดได้ถึง 99% เลยครับ

ปัจจุบันการทำหมันชายใช้วิธี no-scalpel vasectomy (ทำหมันแผลเล็ก) เป็นวิธีมาตรฐาน การระงับความเจ็บปวดจะใช้วิธีการฉีดยาชาเฉพาะที่เป็นหลัก แผลทำหมันมักจะยาวไม่เกิน 1 เซนติเมตรที่บริเวณถุงอัณฑะครับ ใช้เวลาผ่าตัดประมาณ 30 นาที

หลังทำหมันแล้วควรงดการออกกำลังกาย 2-3 วัน และงดการหลั่งน้ำอสุจิประมาณ 1 สัปดาห์
ผู้ป่วยจะไม่เป็นหมันทันทีนะครับ เพราะยังมีตัวอสุจิค้างอยู่ตามท่อนำอสุจิ เพราะฉะนั้นต้องคุมกำเนิดต่อหลังจากทำหมัน และจะต้องตรวจวิเคราะห์น้ำอสุจิ (semen analysis) เพื่อยืนยันการเป็นหมัน

เวลาที่เหมาะสมสำหรับการตรวจวิเคราะห์น้ำอสุจิ คือ 8-16 สัปดาห์หลังจากการทำหมัน
สำหรับความเชื่อที่ว่าหลั่งน้ำอสุจิประมาณ 20 ครั้งหลังทำหมันแล้วจะไม่มีตัวอสุจิหลงเหลือในน้ำอสุจิอีกอีก พบว่าไม่เป็นจริง มีผู้ป่วยเพียง 44% ที่ตรวจไม่พบตัวอสุจิหลังจากการหลั่งน้ำอสุจิ 20 ครั้ง

การแปลผลว่าเป็นหมัน คือจะต้องตรวจไม่พบตัวอสุจิในน้ำอสุจิ
การตรวจพบตัวอสุจิที่ไม่เคลื่อนที่ (nonmotile sperm) น้อยกว่า 100,000 ตัว/ml สามารถถือว่าการทำหมันประสบความสำเร็จ
หากยังตรวจพบตัวอสุจิที่ยังเคลื่อนไหว (motile sperm) จะต้องตรวจวิเคราะห์น้ำอสุจิซ้ำทุก 4-6 สัปดาห์ จนกว่าจะตรวจไม่พบตัวอสุจิ

เขียนโดย นายแพทย์ศิริอนันต์ ประสิทธิ์
ขอบคุณ ภาพประกอบคุณรัชชานนท์ สุประกอบ IG:guyratchanont

อ้างอิง

1.https://www.urologyhealth.org/urology-a-z/v/vasectomy

2.https://www.urologyhealth.org/urology-a-z/v/vasectomy

3. https://www.sciencedirect.com/…/immunology…/vas-deferens

4. Roger MD, et al. Vasectomy. Urol Clin N Am 2013;40:559-568.